Voorrede
Dat het belangrijk is, om jonge mensen niet alleen voor muziek maar ook voor het musiceren in muziekverenigingen, trombone-koren of andere ensembles enthousiast te maken, zal haast niemand betwijfelen. Als je een nieuwe scholier eerst enthousiast hebt gemaakt voor de muziek in een vereniging of ensemble en hij voor een koperblaasinstrument heeft gekozen, is het belangrijk, om de motivatie, waarmee hij op zijn instrument is begonnen, in stand te houden. Ik wil op enkele problemen ingaan, die bij het lesgeven aan beginners van elke leeftijd kunnen optreden en ik ga met de presentatie van een nieuwe methodiek mogelijke oplossingen voorstellen.
Het problematiek
Bij mijn werk als docent van de muziekschool moest ik steeds weer constateren, hoe moeilijk het is, om de animo, die de beginner voor zijn koperblaasinstrument heeft en van waaruit de eerste motivatie zich ontwikkelt, over de eerste lessen in stand te houden. Anders dan bij andere instrumenten, vecht je in de eerste les of lessen wel met de tonen - een muziekstuk ligt nog ver in het verschiet. Heeft de leerling problemen met de eerste tonen en moet hij wat langer oefenen, dan slaat de motivatie ook af en toe om in frustratie. Dan wordt het voor de docent en ook voor de ouders moeilijk, om de beginner ertoe te brengen, te volharden.
Om een duidelijk overzicht over de problematiek te verkrijgen, gaan wij eens kijken naar de eerste trompetles: Nadat de docent het instrument heeft voorgesteld, en de klankopwekking (misschien met hummen en buzzen) op een koperblaasinstrument heeft uitgelegd, probeert de beginner dit met het mondstuk of zelfs meteen met het hele instrument. Verheugd over zijn eerste toon (tonen), misschien steeds dezelfde of zelfs meerdere verschillende tonen, moet je de beginner nu huiswerk opgeven, steeds opnieuw te proberen deze toon of tonen te spelen. Ik geef toe dat dit geen erg motiverende taak is. Ben je al met een school begonnen, dan moet de beginner nu een toon spelen, waarvan hij eigenlijk helemaal niet weet, hoe hij moet klinken (ervan uitgaand, dat hij nog niet eerder een instrument heeft gespeeld). Bovendien moet hij met zijn ongetrainde lipspieren en de ongeoefende motoriek steeds dezelfde toon spelen.
Methodik
Ondanks dat veel leerlingen op deze niet gemakkelijke manier het trompet spelen hebben geleerd, hebben mijn ervaringen mij op het idee gebracht, een andere weg te volgen. Volgens deze methodiek begint de leerling vanaf het begin aan muziekstukken, zonder de noodzaak de juiste toon te vinden. In de eerste lessen wordt uitsluitend gespeeld volgens ritmisch genoteerde grepen. Daarvoor heb ik een eenvoudige lijn als notenbalk gekozen. De leerling speelt volgens het voorbeeld van zijn gerepeteerde toon en merkt in de ritmiek, wanneer hij moet inzetten.
grepen 0, 1 en de 12
De leerling leert voor het eerst drie grepen (de 0, 1 en de 12) en gaat deze grepen volgens precieze instructie leren. De nauwkeurige uitleg hiervan is als volgt:
Nieuwe toon
"De nieuwe toon, die je speelt, wordt met de ventielen "12" gegrepen. Duw de twee ventielen in, inhaleer lucht en speel. Herhaal de toon totdat je jezelf op je gemak voelt. Speel vervolgens alle drie geleerde grepen om de beurt. Houdt elke toon zo lang mogelijk vol en vul de tijd in de tabel in... Probeer met elke greep verschillende hoge tonen te spelen. Als het er zelfs drie zijn, is dit natuurlijk het best. Maar forceer niets!
De oefening hiervoor:
De stukken zijn zo geconstrueerd, dat de leerling met de aangegeven grepen steeds een passende toon vindt, ook al speelt hij elke keer een andere.
Hierdoor kan de leerling vrij en zonder angst op de trompet spelen, waardoor van begin af aan een gelijkmatige luchtstroom wordt behaald. Een bijkomend positief effect is, dat de beginner bij het spelen van de stukken onbewust de tonen steeds zuiverder speelt. Dat betekent dat de toonhoogte, die hij zo net speelt "automatisch" wordt gevonden. Op deze manier wordt elke greep achter elkaar gespeeld en de beginner vindt de tonen onbewust steeds beter. Nadat de aanzet goed zit en de beginner bij elke greep met verschillende toonhoogtes experimenteert, begin je stap voor stap met de noten. Ook dit doe ik anders dan gewoon, want je begint rond g1 met de tonen. Dit zal erbij helpen om de "setpoint" van het begin af aan in het middelste klankregister te leggen. Van hieruit kan de leerling vervolgens tastend zijn weg zoeken naar de hogere en lagere klankregisters van zijn instrument.
Geschiktheid
Deze methodiek is niet alleen geschikt voor het individuele onderwijs, maar ook voor lessen in groepen, omdat je beter op de individuele faciliteiten van een enkele beginner kunt ingaan (de ene gaat het makkelijk af, om met hogere tonen te beginnen, de andere kan beter lagere tonen spelen). Dit maakt het begin van het trompet spelen voor scholieren van elke leeftijd makkelijker. Deze manier is ook bijzonder geschikt voor acties als "de opendeurdag" of beginners promotie. Je kunt in de groep, trouwens ook met andere koperblaasinstrumenten, de klankopwekking uitleggen en vervolgens gewoon een stuk uit de les spelen. De deelnemers hebben hierdoor een snelle toegang naar het koperblaasinstrument en met het gespeelde stuk meteen een prestatie ervaring. Zodoende wordt de uitspraak "trompet spelen is vermoeiend" ontkracht en een psychologische barrière, die het trompet spelen feitelijk pas vermoeiend maakt, wordt uit de weg geruimd. Met behulp van deze les kan niet alleen het plezier aan het trompet spelen van begin af aan groter zijn, maar je kunt echter ook veel fouten voorkomen, die er anders insluipen!
Dus veel succes met het lesgeven aan jongeren!
Jullie
